అది 1969 సంవత్సరం. ఆ రోజు, గుజరాత్‌కు చెందిన ఇరవై నాలుగు ఏళ్ల యువకుడు తన సైకిల్‌పై ఇంట్లో తయారుచేసిన వాషింగ్ పౌడర్ అమ్మడం ప్రారంభించాడు.
ఆయన ఇంటింటికీ వెళ్లి తన వ్యాపారాన్ని చేసుకునేవాడు. ఆ రోజు అతను ప్రారంభించిన వ్యాపారం తరువాత భారత మార్కెట్లో పెద్ద బ్రాండ్‌గా ఎదిగింది.
లాభదాయకత గరిష్ట స్థాయికి చేరుకుంది. అయితే, ఆ బ్రాండ్ విలువ ఒక రోజు అకస్మాత్తుగా పడిపోయింది. దశాబ్దాలుగా భారతీయ గృహిణులకు ఇష్టమైన వాషింగ్ పౌడర్‌గా నిలిచిన ‘నిర్మ’ కథ ఇది. నిర్మకు ఏమైంది? నిర్మను ఎవరు నాశనం చేశారు? దీని గురించి కొంత సమాచారం ఇక్కడ ఉంది.
కర్సన్ భాయ్ పటేల్ అనే యువకుడు గుజరాత్‌లోని ఒక ప్రభుత్వ సంస్థలో రసాయన శాస్త్రవేత్తగా పనిచేస్తున్నాడు. అక్కడ తనకు వస్తున్న జీతం తన కుటుంబాన్ని చూసుకోవడానికి సరిపోదని గ్రహించినప్పుడు, కర్సన్ భాయ్ పటేల్ తన సొంత వ్యాపారాన్ని ప్రారంభించాలని ఆలోచించాడు. కెమిస్ట్రీలో డిగ్రీ పొందిన కర్సన్, అదే దారిలో వెళ్లడం ఉత్తమమని అనుకున్నాడు. కాబట్టి వారు వాషింగ్ సోడా మరియు కొన్ని ఇతర రసాయనాలను కలిపి వాషింగ్ పౌడర్ తయారు చేశారు.
చాలాసార్లు విఫలమైన తర్వాత, వారు ప్రభావవంతమైన ఉత్పత్తిని ఉత్పత్తి చేశారు. తరువాత, వారు తమ వాషింగ్ పౌడర్‌కు నిర్మా అని పేరు పెట్టారు. అలాగే, ఆ పొడి చాలా చౌకగా ఉండేది మరియు మంచి ఫలితాలను కూడా ఇచ్చింది. కర్సన్ భాయ్ తన ఉత్పత్తికి తన ఏడాది వయసున్న కుమార్తె నిరుపమ పేరు మీద నిర్మ అని పేరు పెట్టాడు. ఈ పేరు తరువాత ప్రసిద్ధి చెందింది.
వారు ప్లాస్టిక్ సంచులలో వాషింగ్ పౌడర్ నింపుకుని, సైకిళ్లపై ఇంటింటికీ తిరిగారు. అప్పట్లో సామాన్యులు బట్టలు ఉతకడానికి పసుపు రంగు సబ్బు బార్లను ఉపయోగించేవారు. అయితే, ఇవి కఠినమైన మరకలను తొలగించడానికి తగినవి కావు. వారి వద్దకు వచ్చిన నిర్మ చాలా త్వరగా విజయం సాధించింది. నిర్మద అనే పదం ప్రతిచోటా వినిపించింది.
ఆ సమయంలో డిటర్జెంట్ మార్కెట్‌ను ఆధిపత్యం చేసిన సర్ఫ్, నిర్మద రాకతో కుదుపుకు గురైంది. సర్ఫ్ కిలో రూ. 15 కి అమ్ముడవుతోంది. ఆ ప్రదేశంలో, నిర్మ కేవలం రూ. 3.50కే కస్టమర్లను చేరుకుంది. డిమాండ్ రోజురోజుకూ పెరిగేకొద్దీ, కర్సన్ భాయ్ అహ్మదాబాద్‌లో ఒక చిన్న తయారీ యూనిట్‌ను ప్రారంభించాడు. కంపెనీ వృద్ధి చెందుతూనే ఉంది. భారతీయ ప్రకటనలలో ఇప్పటికీ సూపర్ హిట్ అయిన ‘వాషింగ్ పౌడర్ నిర్మా’ పాట కూడా వెలువడింది. గుజరాత్ నుండి భారతదేశం అంతటా కిరాణా దుకాణాల్లో నిర్మా పౌడర్ తన స్థానాన్ని సంపాదించుకుంది. వ్యాపారాన్ని బాగా నడిపించారు. నిర్మా వాషింగ్ పౌడర్ మార్కెట్లో 60 శాతం ఆక్రమించింది.
నిర్మలో % అది 65 శాతం వాషింగ్ సోడా. గుజరాత్‌లోని స్థానిక మార్కెట్లలో ఇది సులభంగా అందుబాటులో ఉండేది. అయితే, ఆ పౌడర్‌లో బ్లీచ్ లేదా పెర్ఫ్యూమ్ లేవు. ఇది దాని పోటీదారులకు నిజమైన ట్రంప్ కార్డ్. దాని ప్రధాన పోటీదారు సర్ఫ్ యొక్క మాతృ సంస్థ అయిన HLL, నిర్మద యొక్క బలహీనతలు ఏమిటో తెలుసుకోవడానికి విస్తృతమైన పరిశోధనలు నిర్వహించింది. ‘స్టింగ్’ అని పిలువబడే వారి రహస్య ఆపరేషన్ నిర్మాను అణగదొక్కడానికి రూపొందించబడింది.
నిర్మా వినియోగదారులు దుర్వాసన వచ్చే బట్టలు మరియు చేతులపై అలెర్జీ ప్రతిచర్యలు వంటి కొన్ని అసంతృప్తిలను ఎదుర్కొంటున్నారు. దీన్ని కనుగొన్న HLL, ఆ సమస్యలను హైలైట్ చేస్తూ ఒక ప్రకటనల ప్రచారాన్ని నిర్వహించింది. వారు తమ కొత్త డిటర్జెంట్లలో సువాసనలను మరియు తక్కువ ధరలను కూడా ప్రవేశపెట్టారు. వీల్, ఘాటి మరియు ఏరియల్ ఈ విధంగా ఏర్పడిన బ్రాండ్లు. నెమ్మదిగా, నిర్మద మార్కెట్ వాటా తగ్గింది. ఆ కంపెనీ అనేక దశల్లో మళ్ళీ లాభాలను ఆర్జించడానికి ప్రయత్నించింది, కానీ విఫలమైంది.
చివరికి, నిర్మ సబ్బు పొడి తయారీ నుండి వైదొలిగింది. అయితే, అది సోడా యాష్ మరియు సిమెంట్ ఉత్పత్తి మరియు విద్యా రంగానికి మారింది. ఈ రంగాలలో అది విజయం సాధించింది. నంబర్ వన్ గా ఉండటం కంటే తన స్థానాన్ని నిలబెట్టుకోవడానికి ఎక్కువ కృషి అవసరమని నిర్మ కథ స్పష్టం చేస్తుంది.
