రెపో రేటు (Repo Rate) అంటే ఏమిటి?
రెపో రేటు అనేది భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్ (RBI) వాణిజ్య బ్యాంకులకు షార్ట్-టర్మ్ రుణాలు అందించేందుకు వసూలు చేసే వడ్డీ రేటు. ఇది RBI యొక్క ప్రధాన ద్రవ్య పాలనా సాధనాలలో ఒకటి.
రెపో రేటు పనిచేసే విధానం:
- బ్యాంకులకు రుణాలు: RBI బ్యాంకులకు రుణాలు ఇచ్చినప్పుడు, వాటి నుండి రెపో రేటు ప్రకారం వడ్డీని వసూలు చేస్తుంది.
- వడ్డీ రేటులపై ప్రభావం:
- రెపో రేటు పెరిగితే, బ్యాంకుల రుణాలు ఖరీదైనవి అవుతాయి. ఫలితంగా, బ్యాంకులు తమ కస్టమర్లకు (గృహ రుణాలు, వాహన రుణాలు, వ్యాపార రుణాలు) ఇచ్చే వడ్డీ రేట్లు కూడా పెరుగుతాయి.
- రెపో రేటు తగ్గితే, రుణాలు చౌకగా లభిస్తాయి మరియు వడ్డీ రేట్లు తగ్గుతాయి.
- ద్రవ్యోల్బణ నియంత్రణ:
- ద్రవ్యోల్బణం (ధరలు పెరిగినప్పుడు) RBI రెపో రేటును పెంచి, ఆర్థిక వ్యవస్థలో డబ్బు ప్రవాహాన్ని తగ్గిస్తుంది.
- ఆర్థిక వ్యవస్థ నెమ్మదిగా ఉన్నప్పుడు, RBI రెపో రేటును తగ్గించి, రుణాలు మరియు ఖర్చును ప్రోత్సహిస్తుంది.
రివర్స్ రెపో రేటు (Reverse Repo Rate) అంటే ఏమిటి?
రివర్స్ రెపో రేటు అనేది RBI వాణిజ్య బ్యాంకుల నుండి డబ్బును తిరిగి తీసుకున్నప్పుడు వాటికి చెల్లించే వడ్డీ రేటు.
రివర్స్ రెపో రేటు యొక్క ప్రయోజనం:
- బ్యాంకులు తమ వద్ద ఉన్న అదనపు నగదును RBI వద్ద డిపాజిట్ చేసి, రివర్స్ రెపో రేటు ప్రకారం వడ్డీ సంపాదిస్తాయి.
- ఇది మార్కెట్లో ద్రవ్యతను తగ్గించడానికి ఉపయోగపడుతుంది.
రెపో & రివర్స్ రెపో రేట్ల మధ్య సంబంధం:
- రివర్స్ రెపో రేటు సాధారణంగా రెపో రేటుకు 0.25%–1% తక్కువగా ఉంటుంది.
- ఉదాహరణకు, రెపో రేటు 6.5% అయితే, రివర్స్ రెపో రేటు 6.25% కావచ్చు.
ముఖ్యమైన పాయింట్లు:
- రెపో రేటు పెరగడం → రుణాలు ఖరీదు → ఆర్థిక వ్యవస్థ నెమ్మదిస్తుంది.
- రెపో రేటు తగ్గడం → రుణాలు చౌక → ఆర్థిక వ్యవస్థకు ప్రోత్సాహకం.
- రివర్స్ రెపో రేటు → బ్యాంకులు RBI వద్ద డబ్బు పెట్టి వడ్డీ సంపాదించడానికి అవకాశం.
RBI ఈ రేట్లను ప్రతి బయోమాంతిక పాలసీ సమావేశంలో (హరుప్పు 2 నెలలకు ఒకసారి) సర్దుబాటు చేస్తుంది. ఇది దేశ ఆర్థిక స్థితిగతులను అనుసరించి మారుతుంది.
