శంభాజీ మహారాజ్:
మరాఠా యోధుడు మరియు హిందూ సామ్రాజ్య స్థాపకుడు ఛత్రపతి శివాజీ మరియు అతని కుమారుడు ఛత్రపతి శంభాజీ మహారాజ్ గురించి దేశంలో తీవ్ర చర్చ జరుగుతోంది.
మహారాష్ట్రలో ప్రారంభమై దేశవ్యాప్తంగా వ్యాపించిన ఈ యోధుల చరిత్రను “చావా” అనే శీర్షికతో వెండితెరపై చిత్రీకరిస్తున్నారు.
శంభాజీ జీవితంలోని కీలక క్షణాలు, ఆయన పాలన, విదేశీ ఇస్లామిక్ పాలకులు ఆయనను మతం మార్చమని బలవంతం చేసిన హింసను చూసి వారు కన్నీళ్లు పెట్టుకుంటున్నారు.
అనేక విషయాలను తేలికగా తీసుకునే ఈ తరం యువత, శంభాజీ జీవితం గురించి తెలుసుకున్న తర్వాత కన్నీళ్లు పెట్టుకుంటున్నారు.
“గణపతి, భూపతి, ప్రజాపతి, గజపతి, అశ్వపతి, జలపతి, సువర్ణరత్న శ్రీపతి..
అష్టావధాన జాగృతి, అష్టప్రధాన దేశిత, న్యాయాలంకార మండిత..
శతత్ర శత్రు శత్రు సంగిత, రాజనీతి దురంధర, ప్రౌఢ ప్రతాప పురందర..
క్షత్రియ కులవతంస, సింహాసనాదీశ్వర్, శ్రీ శ్రీ ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ కీ.. జై!”
ఒకప్పుడు మరాఠా ప్రజలు మాత్రమే ఆలపించిన ఈ పాట.. ఇప్పుడు జాతీయ గీతంగా మారుతోంది. థియేటర్లలో సినిమా ముగిసిన తర్వాత..
శివలీల, శంభాజీల గొప్పతనాన్ని, వారి పరిపాలనా నైపుణ్యాన్ని వివరించే ఈ కీర్తనను యువత ఆలపిస్తూ.. ఆ యోధులకు నివాళులర్పిస్తున్నారు.
ఆయా వీడియోలు.. ఇంటర్నెట్‌లో వైరల్‌గా మారాయి కూడా. యుద్ధానంతరం విదేశాల నుంచి దేశంపై దండెత్తడానికి వచ్చిన జౌరంగజేబు శంభాజీ మహరాజ్‌ని ఇస్లాంలోకి మార్చమని కోరాడు.
శంభాజీ నిరాకరించినప్పుడు, యుద్ధం మరియు రాజకీయాల నీతికి విరుద్ధంగా అతనితో క్రూరంగా ప్రవర్తించారు. అతని కళ్ళు వేడి ఇనుప రాడ్లతో పీకించబడ్డాయి.
అతని శరీరం ఒలిచివేయబడింది మరియు అతని గాయాలు ఉప్పులో తడిసిపోయాయి. అటువంటి పరిస్థితిలో కూడా, శంభాజీ తాను నమ్మిన మతాన్ని వదులుకోవడానికి అంగీకరించలేదు.
మరాఠా యోధుడు ఛత్రపతి శివాజీ తనను తాను నిజమైన వారసుడిగా నిరూపించుకున్నాడు. శంభాజీ మహారాజ్. అటువంటి హీరో జీవితంలోని ముఖ్యమైన సంఘటనలను అందరూ తెలుసుకోవాలి.
తన తండ్రి ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ మరణం తర్వాత ఎనిమిది సంవత్సరాలు మరాఠా సామ్రాజ్యాన్ని పరిపాలించిన ఛత్రపతి శంభాజీ మహారాజ్‌కు సంబంధించిన అనేక కథలు సోషల్ మీడియాలో వైరల్ అయ్యాయి. అటువంటి పరిస్థితిలో, చరిత్ర పుస్తకాలలో శంభాజీ వర్ణనను పరిశీలిద్దాం.
ప్రారంభ జీవితం – తల్లి నుండి దూరం
సంభాజీ రాజే 1657 మే 14న మహారాష్ట్రలోని పూణే నుండి 50 కి.మీ దూరంలో ఉన్న పురందర్ కోటలో జన్మించారు. ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ ఇద్దరు కుమారులలో శంభాజీ పెద్దవాడు.
అతనికి మరో సోదరుడు మరియు ఆరుగురు సోదరీమణులు ఉన్నారు. పెద్ద కుమారుడు శంభాజీకి, తమ్ముడు రాజారాంకు మధ్య 13 సంవత్సరాల వయస్సు వ్యత్యాసం ఉంది.
ఛత్రపతి శివాజీకి వివిధ రాజకీయ కారణాల వల్ల అనేక వివాహాలు జరిగాయి. వాటిలో, శంభాజీ రాజే మహారాజ్ మొదటి భార్య సాయిబాయికి జన్మించాడు.
శంభాజీకి రెండేళ్ల వయసులో అతని తల్లి మరణించింది, మరియు అతను తన అమ్మమ్మ, శివాజీ తల్లి జిజాబాయి దగ్గర పెరిగాడు.
మహారాజా శివాజీని ఉన్నత విలువలు మరియు దేవుని పట్ల భక్తితో పెంచిన జీజాబాయి, శంభాజీ రాజేను అదే విధంగా పెంచాడు.
విద్య పరంగా, శివాజీ మహారాజ్ శంభాజీ కోసం చాలా మంది పండితులను ఏర్పాటు చేశాడు. ప్రస్తుత చిత్రానికి “చావా” అని ఎందుకు పేరు పెట్టారో చాలా మందికి సందేహాలు ఉన్నాయి. ఎందుకంటే.. శంభాజీని ప్రేమగా “చావా” అని పిలుస్తారు.
తన అమ్మమ్మ చూపిన మార్గంలో ప్రత్యేక ప్రతిభ
శంభాజీని సమర్థుడిగా మార్చడానికి అతనికి ప్రత్యేక శిక్షణ ఇవ్వబడింది. అతను సంస్కృతం, మరాఠీ, పర్షియన్ మరియు హిందీలలో ప్రావీణ్యం సంపాదించాడు.
శివాజీ మహారాజ్ అతనికి ప్రత్యేకంగా విద్య, చట్టం మరియు రాజకీయ వ్యూహాలను నేర్పించాడు. ఈ బాలుడికి.. అపారమైన ప్రతిభ మరియు సంస్కృతంపై బలమైన పట్టు ఉంది.
దీని కారణంగా.. శంభాజీ భారతీయ ఆధ్యాత్మిక గ్రంథాలను క్షుణ్ణంగా అధ్యయనం చేశాడు.
తొమ్మిదేళ్ల వయసులో వివాహం – రాజ్య విస్తరణ లక్ష్యం
మరాఠా రాజ్యాన్ని విస్తరించడానికి ఎల్లప్పుడూ తీవ్రంగా ప్రయత్నించే ఛత్రపతి శివాజీ, వివాహాల ద్వారా తన రాజ్యాన్ని విస్తరించడానికి ప్రయత్నాలు చేశాడు. అందులో భాగంగా..
1664 చివరలో, అతను నైరుతి మహారాష్ట్రలోని తాల్-కొంకణి ప్రాంతానికి చెందిన శక్తివంతమైన దేశ్‌ముఖ్ కుటుంబంతో సంబంధాలను ఏర్పరచుకున్నాడు.
షిర్కే వంశానికి చెందిన పిలాజీ రావు షిర్కే కుమార్తె యషుబాయిని వివాహం చేసుకున్నాడు. ఇది శివాజీ మరాఠా సామ్రాజ్యాన్ని కొంకణ్ ప్రాంతంలో విస్తరించడానికి సహాయపడింది.
చెడు ప్రవర్తన – జైలు శిక్ష
విశ్వస్ పాటిల్ రాసిన మహాసామ్రాట్ పుస్తకం మరియు కమల్ గోఖలే రాసిన శివపుత్ర సంభాజీ పుస్తకం.. శంభాజీ మహారాజ్ జీవితంలోని కీలక ఘట్టాలను ప్రస్తావిస్తాయి.
1674లో శివాజీ మహారాజ్ పట్టాభిషేకం చేసినప్పుడు.. శంభాజీ అతని వారసుడు అవుతాడని అందరూ ఊహించారు. అయితే.. ఈ కాలంలో, చావా గురించి అనేక పుకార్లు వ్యాపించాయి..
వాటిలో కొన్ని.. అతని చెడు ప్రవర్తనకు సంబంధించినవి.. శంభాజీ ‘తిరుగుబాటు’ చేయబోతున్నాడనేది మరొక ఆరోపణ.. ఈ పుకారు రాజ్యంలో బలంగా వ్యాపించింది.
అయితే, ఈ వార్త వ్యాప్తి చెందడానికి వెనుక, శంభాజీ సవతి తల్లి సోయరాబాయి తన కుమారుడు రాజారాంను శివాజీ వారసుడిగా ప్రకటించాలని కోరుకునే వ్యక్తి అని చెబుతారు.
1674లో, శంభాజీకి పెద్ద మరియు అత్యంత మద్దతు ఇచ్చే అమ్మమ్మ జీజాబాయి మరణించింది. శంభాజీ తీవ్ర మనస్తాపానికి గురయ్యారని చెబుతారు.
ఆ సమయంలో అతను చెడు ప్రవర్తనకు అలవాటు పడ్డాడని చెబుతారు. శివాజీకి ఈ విషయం తెలిసింది.
అంతేకాకుండా, 1678లో, ఒక పొరపాటు కారణంగా, శివాజీ మహారాజ్ శంభాజీ పట్ల తన తీవ్ర కోపాన్ని వ్యక్తం చేశాడు. ఆయనను “నేను” అని ఆదేశించాడు.
తండ్రి నుండి తప్పించుకుని – ఒక సంవత్సరం పాటు శత్రువుతో కలిసి
తన అమ్మమ్మతో కలిసి ఉంటూనే పూర్తి సైనిక శిక్షణ పొందిన సంభాజీ, శివాజీ ఆధ్వర్యంలో ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకున్నాడు.
ఆ విధంగా, తెలివైన సైనికుడిగా మరియు పోరాట యోధుడిగా మారిన సంభాజీ, 21 సంవత్సరాల వయస్సులో ఔరంగాబాద్ మొఘల్ గవర్నర్ దిలేర్ ఖాన్ వద్ద చేరాడు.
అటువంటి పరిస్థితిలో, మరాఠా సామ్రాజ్యంలో సంభాజీ స్థానం మరియు నైపుణ్యాల గురించి దిలేర్ ఖాన్‌కు బాగా తెలుసు. సంభాజీ దాదాపు ఒక సంవత్సరం పాటు మొఘలులతో కలిసి పనిచేశాడని చెబుతారు.
ఆ సమయంలో, సంభాజీ మొఘలుల క్రూరమైన వైఖరిని ఇష్టపడలేదు, అందుకే అతను దిలేర్ ఖాన్‌ను విడిచిపెట్టాలని నిర్ణయించుకున్నట్లు చరిత్ర చూపిస్తుంది.
1679లో భోపాల్‌గఢ్ కోటపై దాడి సమయంలో, దిలేర్ ఖాన్ మరియు అతని సైన్యం స్థానిక ప్రజలతో క్రూరంగా ప్రవర్తించి మహారాష్ట్రలోని అనేక గ్రామాలను బానిసలుగా చేసుకున్నారు.
జిజాబాయి మరియు శివాజీలతో కలిసి పెరిగిన మరియు వారి విలువలు తెలిసిన సంభాజీకి ఇది నచ్చలేదు. ఇది మాత్రమే కాదు, చావాను అరెస్టు చేసి ఢిల్లీకి పంపమని ఔరంగజేబు ఆదేశించినట్లు కూడా సమాచారం అందింది.
దానితో.. నవంబర్ 1679లో, అతను మొఘలుల నుండి తప్పించుకుని తన భార్య యషుబాయితో కలిసి బీజాపూర్ చేరుకున్నాడు, అక్కడి నుండి పన్హాలా చేరుకున్నాడు.
శివాజీ మరణం – రాజ్యంలో ఆధిపత్యం
శంభాజీ మహారాజ్ తిరుగుబాటు చేస్తాడని మొదటి నుండి పుకారు ఉంది. ఈ సందర్భంలో, శివాజీ.. ప్రస్తుత కర్ణాటక ప్రాంతాన్ని శంభాజీకి అప్పగించి, మరాఠా ప్రాంతాన్ని తన రెండవ కుమారుడు రాజారాంకు అప్పగించాలని కోరుకున్నాడని చెబుతారు.
కానీ.. అనేక కారణాల వల్ల అది సాధ్యం కాలేదు. అందుకే.. ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ ఏప్రిల్ 3, 1680న తుదిశ్వాస విడిచాడు. అప్పటికి.. అతను తన వారసుడిని ప్రకటించకపోవడంతో..
అతని మరణ వార్త మొదట్లో శంభాజీకి చేరలేదు. దీనికి కారణం సోయరాబాయి ఆదేశాలే అని చెబుతారు. ఆమె తన కుమారుడు రాజారామ్‌ను తదుపరి ఛత్రపతిగా చేయాలని కోరుకుంది. ఏప్రిల్ 21, 1680న, రాజారామ్‌ను శివాజీ మహారాజ్ వారసుడిగా నియమించి ఛత్రపతిగా ప్రకటించారు.
శంభాజీకి కొంతమంది మరాఠా స్నేహితుల నుండి దీని గురించి సమాచారం అందింది. దానితో.. 22 ఏళ్ల శంభాజీ కోట ప్రధాన భద్రతా అధికారిని చంపి పన్హాలా కోటను తన ఆధీనంలోకి తీసుకున్నాడు.
కోట సైనికులు కూడా శంభాజీ ఆదేశాలను పాటించారు. ఆ విధంగా… జూన్ 18, 1680న, శంభాజీ తన సైన్యంతో కలిసి తన తమ్ముడి నుండి రాయ్‌గడ్ కోటను బలవంతంగా తన ఆధీనంలోకి తీసుకున్నాడు.
చావా జూలై 20, 1680న అధికారికంగా ఛత్రపతిగా సింహాసనాన్ని అధిష్టించాడు. ఈ సమయంలో.. 10 ఏళ్ల రాజారాం, అతని భార్య జానకి బాయి, మరియు సవతి తల్లి సోయారా బాయి జైలు పాలయ్యారు..
ఛత్రపతి శంభాజీ మహారాజ్. తరువాత, శివాజీ మహారాజ్‌కు విషప్రయోగం చేసినందుకు అతని సవతి తల్లి సోయారాబాయికి మరణశిక్ష విధించబడింది.
1681-1689: మొఘలులతో వివాదం
సంభాజీ, తన తండ్రిలాగే, ఛత్రపతి అయిన వెంటనే మొఘలులతో పోరాడుతూనే ఉన్నాడు. 1682లో, ఔరంగజేబు నేతృత్వంలోని మొఘలులు దక్కన్‌ను జయించడానికి ప్రయత్నించారు.
దీని కోసం, వారు మరాఠా సామ్రాజ్యాన్ని అన్ని వైపుల నుండి చుట్టుముట్టడానికి సిద్ధమయ్యారు. అయితే, శంభాజీ తన సొంత వ్యూహాలతో యుద్ధానికి సిద్ధమయ్యాడు మరియు తన కంటే చాలా పెద్దదైన మొఘల్ సైన్యాన్ని అనేక యుద్ధాలలో గెరిల్లా యుద్ధం ద్వారా ఓడించాడు.
ఈ కాలంలో, మరాఠా సైన్యాలు మొఘల్ సైన్యాలు ఉన్న బుర్హాన్‌పూర్‌పై భారీ దాడిని ప్రారంభించాయి. మరాఠా దాడి చాలా తీవ్రంగా ఉంది మరియు మొఘలులు భారీ నష్టాలను చవిచూశారు.
1689: శంభాజీ కుట్రకు బలయ్యాడు
శంభాజీ మహారాజ్ పాలనలో, మొఘల్ దళాలు మరాఠా సామ్రాజ్యాన్ని జయించడానికి అనేక ప్రయత్నాలు చేశాయి. కానీ బీజాపూర్ మరియు గోల్కొండ తప్ప, వారు ఇతర ప్రదేశాలను జయించలేకపోయారు. అందువలన.. 1687లో, మరాఠా సైన్యం మరొక మొఘల్ దాడికి తగిన సమాధానం ఇచ్చి విజయం సాధించింది. అయితే, శంభాజీ విశ్వసనీయ కమాండర్ హంబీర్ రావు మోహితే ఈ యుద్ధంలో ప్రాణాలు కోల్పోయాడు. ఇది మరాఠా సైన్యాన్ని గణనీయంగా బలహీనపరిచింది. ఈ బలహీనత మధ్య, మరాఠా సామ్రాజ్యంలోని శంభాజీ శత్రువులు అతనిపై కుట్ర పన్నారు మరియు అతనిని నిఘాలో ఉంచారు.
ఇస్లాం మతంలోకి మారినందుకు హింస
1689లో, శంభాజీ మరాఠా నాయకుల సమావేశం కోసం సంగమేశ్వర్ చేరుకున్నాడు. అప్పుడు మొఘల్ సైన్యం అతనిపై దాడి చేసి బహదూర్‌గఢ్‌కు బందీగా తీసుకెళ్లింది. అక్కడ, ఔరంగజేబు అతను ఇస్లాం మతంలోకి మారాలని ప్రతిపాదించాడు. ఛత్రపతి ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ దానికి అంగీకరించడు. దానితో, శంభాజీ రెండు చేతులను మరియు మెడను చెక్క బోర్డుకు కట్టి సంకెళ్ళు వేస్తారు. ఈ సందర్భంలో, ఔరంగజేబు తన కళ్ళను తన ముందు దించమని అడిగినప్పుడు, ఔరంగజేబు శంభాజీ తనకు ఇచ్చిన ధిక్కార రూపాన్ని, అతని కళ్ళలోని పురుషత్వాన్ని మరియు వీరత్వాన్ని చూసిన ఔరంగజేబు, శంభాజీ కళ్ళను చీల్చాడు. ఆ తర్వాత అతను ప్రవర్తించిన విధానాన్ని సినిమాలో కొద్దిగా చూపించారు, కానీ మొఘల్ రాజులు దాని కంటే చాలా రెట్లు ఎక్కువగా ప్రవర్తించారని చరిత్రకారులు అంటున్నారు.
శివాజీ మహారాజ్ చరిత్రతో కూడిన సినిమా
ఇప్పటివరకు, తెలుగులోనే కాదు, ఏ భాషలోనూ, శివాజీ చరిత్రతో సమగ్రమైన సినిమా రాలేదు. దీనితో, ప్రేక్షకులు శంభాజీ గురించి మాత్రమే కాకుండా, ఆయన తండ్రి మరాఠా యోధుడు శివాజీ గురించి కూడా తెలుసుకోవడానికి ఆసక్తి చూపుతున్నారు. ఈ ఆసక్తిని గమనించిన బాలీవుడ్ నిర్మాతలు ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ బయోపిక్ పై పని ప్రారంభించారు. దీని కోసం ఇప్పటికే ఒక ప్రాజెక్ట్ ఖరారు చేయబడిందని చెబుతున్నారు. ఇందులో, కన్నడ స్టార్ హీరో రిషబ్ శెట్టి ఛత్రపతి మహారాజ్ గా విడుదల చేయబడ్డారు మరియు సాంకేతిక నిపుణులు కూడాబి.
ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్
శివాజీ మహారాజ్ ధైర్యం, రాచరికం మరియు పరిపాలనా నైపుణ్యాలను భారతీయులకు దగ్గరగా తీసుకురావడానికి, ది ప్రైడ్ ఆఫ్ భారత్ – ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ అనే చిత్రం సిద్ధమవుతోంది. ఈ చిత్రానికి సందీప్ సింగ్ దర్శకత్వం వహించనున్నారు. ఈ చిత్రాన్ని జనవరి 21, 2027న విడుదల చేయుటకు సన్నాహాలు చేస్తున్నట్లు చిత్ర నిర్మాతలు వెల్లడించారు. ప్రస్తుతం ఈ పోస్టర్ నెట్‌లో వైరల్‌గా మారింది. తెలుగులో జై హనుమాన్ పాత్రలతో.. మరియు హిందీలో ఛత్రపతి శివాజీ పాత్రలతో ఆకట్టుకోవడానికి రిషబ్ సిద్ధమవుతున్నాడు. మరియు ఈ చిత్రం.. ఛత్రపతి విజయగాథలను ఎలా చెబుతుందో.. వేచి చూద్దాం.
