ధనవంతులు అనగానే మనకు అంబానీ, ఆదానీ పేర్లు గుర్తుకువస్తాయి.. బ్రిటీష్ వాళ్ళు దేశాన్ని పాలిస్తున్న కాలంలో అంబానీ కంటే గొప్ప ధనవంతుడు, బ్రిటిష్ వారికి అప్పులిచ్చే వ్యక్తి మన దేశంలో ఉన్నాడని మీకు తెలుసా?
అలాంటి ధనవంతులలో ఒకరు సేథ్ ఫతే చంద్ అలియాస్ ‘జగత్ సేథ్’. అతను 18వ శతాబ్దపు అతిపెద్ద అంతర్జాతీయ బ్యాంకర్. బ్రిటిష్ వారు కూడా అతని నుండి డబ్బు తీసుకుంటున్నందున అతన్ని జగత్ సేథ్ అని పిలిచేవారు. ఆ సమయంలో, అతని నికర విలువ నేటి భారీ సంపదకు సమానం.
గతంలో భారతదేశాన్ని బంగారు పక్షి అని పిలిచేవారు, బ్రిటిష్ వారు కూడా ఈ సౌభాగ్యాన్ని చూసి భారతదేశానికి వచ్చి సంవత్సరాల తరబడి ఇక్కడ పాలించారు. బ్రిటిష్ పాలనలో, భారతదేశం ప్రపంచ వాణిజ్యంలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించింది. జగత్ సేథ్ బ్రిటిష్ కాలంలో గొప్ప వ్యాపారవేత్త మరియు బ్యాంకర్, అతను వడ్డీకి డబ్బు ఇచ్చేవాడు. అప్పట్లో ఆయన సంపద నేటి కరెన్సీలో దాదాపు 2 లక్షల కోట్ల రూపాయలని పలు మీడియా కథనాలు ప్రచురించాయి.
బ్రిటీష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ యొక్క అధికారిక చరిత్రకారుడు రాబిన్ ఓర్మే, జగత్ సేథ్‌ను ఆ సమయంలో ప్రపంచంలోనే గొప్ప బ్యాంకర్ మరియు డబ్బు మార్చే వ్యక్తిగా పేర్కొన్నాడు. నేడు, పశ్చిమ బెంగాల్‌లోని జగత్ సేథ్ ఇంటిని మ్యూజియంగా మార్చారు.
మరొక చరిత్రకారుడు, గులాం హుస్సేన్ ఖాన్, జగత్ సేథ్ తన వ్యాపారాన్ని 17వ శతాబ్దం చివరి త్రైమాసికంలో ప్రారంభించాడు. 18వ శతాబ్దం నాటికి, ఇది బహుశా దేశంలోనే అతిపెద్ద బ్యాంకింగ్ సంస్థగా మారింది. జగత్ సేథ్ బెంగాల్ ఆర్థిక వ్యవహారాలలో చాలా ప్రభావం చూపాడు. అక్కడ నాణేలను ముద్రించే గుత్తాధిపత్యాన్ని కూడా కలిగి ఉన్నాడు. ఆ సమయంలో, దేశంలోని అనేక ప్రాంతాలలో జగత్ సేథ్ కార్యాలయాలు ఉన్నాయి, అక్కడ నుండి డబ్బు ఇచ్చే పని నిర్వహించబడింది. జగత్ సేథ్ నిరుపేదలకు డబ్బు ఇచ్చేవాడు.
నేడు బ్యాంకుల వ్యాపారం చేసే విధానం, కొంతమేరకు జగత్ సేథ్ కూడా వ్యాపారం చేశాడు. దేశంలోని వివిధ నగరాల మధ్య వాణిజ్యాన్ని ప్రోత్సహించడానికి, వారు దూతలను సంప్రదించే మంచి అంతర్గత కమ్యూనికేషన్ వ్యవస్థను నిర్వహించారు. అతని బ్యాంకింగ్ నెట్‌వర్క్ కోల్‌కతా, ఢాకా, ఢిల్లీ మరియు పాట్నాలో విస్తరించింది. తన పుస్తకం ‘ప్లాసీ: ది బ్యాటిల్ దట్ చేంజ్డ్ ది కోర్స్ ఆఫ్ ఇండియన్ హిస్టరీ’లో, సుదీప్ చక్రవర్తి జగత్ సెథ్‌ను తన కాలపు అంబానీ అని కొనియాడారు.
జగత్ సేథ్ లేదా అతని కుటుంబం గుర్తించి పుస్తకాలు ఉన్నాయి. కానీ ధనవంతుల విషయానికి వస్తే, వారు ప్రస్తావించబడలేదు. దీనికి ప్రధాన కారణం జగత్ సేథ్ కుటుంబానికి చెందిన ఆస్తులు పూర్తిగా ధ్వంసం కావడమే. బ్రిటీష్ వారి ఆధిపత్యం కారణంగా కుటుంబం తన పట్టును కోల్పోయింది. అంతే కాదు, బ్రిటీష్ ఈస్టిండియా కంపెనీ జగత్ సేథ్ నుంచి అప్పుగా తీసుకున్న డబ్బును తిరిగి ఇవ్వలేదు. సియార్-ఉల్-ముతాఖేరిన్ ప్రకారం, సిరాజ్‌పై ప్రచారం కోసం జగత్ సేథ్ బ్రిటిష్ వారికి రూ.3 కోట్లు ఇచ్చాడు. రూ.లక్ష ఇచ్చారని, బ్రిటీష్ వారు తిరిగి చెల్లించలేదన్నారు.
20వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో, జగత్ సేథ్ కుటుంబం పేరు ఎక్కడా వినబడలేదు. ముఖ్యంగా, మొఘల్ చక్రవర్తి ముహమ్మద్ షా 1723లో ఫతే చంద్‌కు జగత్ సేథ్ అనే బిరుదును ప్రదానం చేశాడు, దీని అర్థం ‘ప్రపంచ బ్యాంకర్’. అతని ఇల్లు ఈరోజు పశ్చిమ బెంగాల్‌లోని ముర్షిదాబాద్‌లో ఉంది. ఇది ఇప్పుడు మ్యూజియం.
