భారతదేశంలో కార్మికుల సామాజిక భద్రతను మెరుగుపరచడానికి మరియు ఆర్థిక రక్షణను బలోపేతం చేయడానికి, 2025 సంవత్సరానికి సంబంధించిన కొత్త గ్రాట్యుటీ (Gratuity) నిబంధనలు ప్రకటించబడ్డాయి.
ఈ నిబంధనలు కాంట్రాక్ట్ ఆధారిత ఉద్యోగులు, పార్ట్టైమ్ మరియు డిజిటల్ ప్లాట్ఫామ్ కార్మికులకు కూడా గ్రాట్యుటీ ప్రయోజనాలను విస్తరించాయి. అంతేకాకుండా, అనారోగ్యం, వైకల్యం లేదా మరణం వంటి పరిస్థితులలో అర్హత నిబంధనలను సడలించారు.
గ్రాట్యుటీ నిబంధనలలో మార్పు
గ్రాట్యుటీ వేతన పరిమితులు సర్దుబాటు చేయబడ్డాయి మరియు అక్రమాలను అరికట్టే విధంగా సవరించబడ్డాయి.
- ప్రైవేట్ రంగ ఉద్యోగులకు పన్ను మినహాయింపు పరిమితిని ₹20 లక్షలకు పెంచారు.
- ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు పన్ను మినహాయింపు పరిమితిని ₹25 లక్షలకు పెంచారు.
ఈ కొత్త నిబంధనలు భారతీయ ఉద్యోగులకు సామాజిక భద్రతను విస్తరించడానికి మరియు ఆర్థిక రక్షణను మెరుగుపరచడానికి ఉపయోగపడతాయని భావిస్తున్నారు.
త్వరిత చెల్లింపు (Fast Payment)
ఉద్యోగులకు గ్రాట్యుటీ చెల్లింపులో ఆలస్యం జరిగితే, దాన్ని 30 రోజులలోపు చెల్లించాలనే కొత్త నియమాన్ని అమలు చేశారు. ఈ గడువును దాటితే, సంవత్సరానికి 10 శాతం వడ్డీ వసూలు చేయబడుతుంది. వేగవంతమైన ప్రక్రియ మరియు విస్తృత రక్షణ ద్వారా, కొత్త నిబంధనలు ఉద్యోగులకు న్యాయమైన, అందరినీ కలుపుకొని పోయే (Inclusive) వ్యవస్థను సృష్టించే లక్ష్యంతో రూపొందించబడ్డాయి.
గ్రాట్యుటీ నిబంధనలు 2025: సమగ్ర దృశ్యం
కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రవేశపెట్టిన 2025 గ్రాట్యుటీ నిబంధనలు, సామాజిక భద్రతా పథకాన్ని విస్తరించడం ద్వారా మరియు ఉద్యోగుల ఆర్థిక రక్షణను మెరుగుపరచడం ద్వారా ఒక పెద్ద సంస్కరణగా నిలుస్తాయి. ఈ నిబంధనలు అర్హత ప్రమాణాలను ఆధునీకరించి, డబ్బు చెల్లింపును సరళీకృతం చేసి, కాంట్రాక్ట్ ఆధారిత మరియు పార్ట్టైమ్ ఉద్యోగాలు వంటి కొత్త ఉపాధి రూపాలకు కూడా ప్రయోజనాలను విస్తరించాయి.
ఉద్యోగులకు విస్తృత రక్షణ
కొత్త నిబంధనల ప్రకారం, గ్రాట్యుటీ ఇకపై దీర్ఘకాలిక శాశ్వత ఉద్యోగులకు మాత్రమే అనే పరిస్థితి లేదు. ప్రస్తుతం, కాంట్రాక్ట్ ఆధారిత ఉద్యోగులు, డిజిటల్ ప్లాట్ఫామ్ కార్మికులు, మరియు ఒప్పంద కార్మికులు అందరికీ గ్రాట్యుటీ రక్షణ విస్తరించబడింది. కనీస సర్వీస్ కాలం తర్వాత సంభవించే మరణం, వైకల్యం (Physical Disability) లేదా రాజీనామా వంటి పరిస్థితులకు కూడా అర్హత విస్తరించబడింది.
సరళీకృత అర్హత నిబంధనలు
చాలా మంది ఉద్యోగులకు కనీస ఐదు సంవత్సరాల సేవ అవసరం అలాగే ఉన్నప్పటికీ, నిబంధనలు ఇప్పుడు మరింత సరళంగా ఉన్నాయి.
- అనారోగ్యం, అనుమతించబడిన సెలవు, సమ్మెలు లేదా తాత్కాలిక మూసివేతలు వంటి కారణాల వల్ల ఏర్పడే విరామాలను, సర్వీస్ విరామాలుగా పరిగణించరు.
- మరణం లేదా శాశ్వత వైకల్యం (Permanent Disability) సంభవిస్తే, కనీస సేవా అవసరం వర్తించదు.
- కాంట్రాక్ట్ ఆధారిత ఉద్యోగులకు, స్వల్పకాలిక పని ఉన్నప్పటికీ, దామాషా గ్రాట్యుటీకి (Proportional Gratuity) అర్హులు.
మార్చబడిన వేతన నిర్మాణం మరియు లెక్కింపు
- ప్రాథమిక ఫార్ములా (“చివరగా పొందిన జీతం × 15/26 × పూర్తి చేసిన సేవా సంవత్సరాలు”) మారనప్పటికీ, నిబంధనలు ఇప్పుడు వేతన భాగాలను స్పష్టం చేశాయి.
- బేసిక్ వేతనం + కరువు భత్యం (Dearness Allowance) మొత్తం జీతంలో కనీసం 50 శాతం ఉండాలి. కృత్రిమంగా వేతనాన్ని పునర్వ్యవస్థీకరించడం ద్వారా గ్రాట్యుటీని తగ్గించకుండా యజమానులను నిరోధించడానికి ఈ నియమం ఉద్దేశించబడింది.
- రుతుపవన (Seasonal) కార్మికులకు, పనిచేసిన సీజన్కు ఏడు రోజుల వేతనం ఆధారంగా గ్రాట్యుటీ చెల్లించబడుతుంది.
అధిక పన్ను మినహాయింపు పరిమితులు
- పదవీ విరమణ చేసేవారి ఆర్థిక భారాన్ని తగ్గించడానికి, పన్ను మినహాయింపు పరిమితిని పెంచారు. ప్రైవేట్ రంగ ఉద్యోగులకు ₹20 లక్షలు మరియు ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు ₹25 లక్షలుగా నిర్ణయించారు. ఈ పరిమితులను మించిన మొత్తాలకు, వ్యక్తిగత ఆదాయపు పన్ను శ్లాబ్ ప్రకారం పన్ను విధించబడుతుంది.
త్వరిత చెల్లింపు మరియు డిజిటల్ ప్రాసెసింగ్
- 2025 నిబంధనలు గ్రాట్యుటీ పరిష్కారం కోసం కఠినమైన గడువును ప్రవేశపెట్టాయి. గ్రాట్యుటీ చెల్లించాల్సిన తేదీ నుండి 30 రోజులలోపు యజమానులు చెల్లించాలి.
