నేడు వందే భారత్, అమృత్ భారత్, నమో భారత్ వంటి ఆధునిక రైళ్లు ప్రయాణీకులకు ఇష్టమైనవిగా మారుతున్నాయి. అయితే ఒకప్పుడు హౌరా నుండి కల్కా వరకు నడిచే కల్కా మెయిల్ అదే హోదాను కలిగి ఉంది.
నేడు ఇదే రైలు నేతాజీ ఎక్స్ప్రెస్ పేరుతో నడుస్తుంది. ఎందుకంటే నేతాజీ ఈ రైలులో రహస్యంగా తప్పించుకున్నారు. ఈ రైలు సుమారు 150 సంవత్సరాలకుపైగా పురాతనమైనది. దేశ స్వాతంత్ర్యంతో ప్రత్యక్ష సంబంధం కలిగి ఉంది. ఈ రైలు వెనుక ఉన్న పూర్తి కథను తెలుసుకుందాం.
దేశంలో మొట్టమొదటి రైలు 1853లో ముంబై – థానే మధ్య నడిచింది. ఈ సమయంలోనే దేశవ్యాప్తంగా రైళ్లను నడపడానికి ఈస్ట్ ఇండియన్ రైల్వే కంపెనీ ఏర్పడింది. అనేక ముఖ్యమైన నగరాల్లో రైల్వే ట్రాక్లను వేసే పని ప్రారంభమైంది. హౌరా నుండి ఢిల్లీకి రైలు మార్గం నిర్మించారు. అప్పట్లో కోల్కతా దేశ రాజధాని ఉండేది. 1866లో కోల్కతా నుండి ఢిల్లీకి డైరెక్ట్ మెయిల్ రైలును ప్రవేశపెట్టారు. దీనికి “ఈస్ట్ ఇండియన్ రైల్వే మెయిల్” అని పేరు పెట్టారు.
కల్కా మెయిల్ పేరు ఎప్పుడు వచ్చింది?
ఈస్ట్ ఇండియన్ రైల్వే మెయిల్ హౌరా నుండి ఢిల్లీ వరకు నడిచింది. తరువాత కల్కాకు రైల్వే ట్రాక్లు వేసి రైలును ప్రారంభించారు. 1891లో అంబాలా-కల్కా లైన్ పూర్తయిన తర్వాత ఈస్ట్ ఇండియన్ రైల్వే మెయిల్ను ఢిల్లీ నుండి కల్కా వరకు పొడిగించి కల్కా మెయిల్గా పేరు మార్చారు. అప్పట్లో బ్రిటిష్ అధికారులు కలకత్తా నుండి ఢిల్లీ మీదుగా సిమ్లాకు ప్రయాణించే ప్రాథమిక రైలు ఇది.
కల్కా మెయిల్ ఎక్కడ ఆగింది?
159 సంవత్సరాల క్రితం కల్కా మెయిల్ కు నేడు ఉన్నంత స్టాప్ లు లేవు. అధికారిక వివరాలు అందుబాటులో లేవు. కానీ హౌరా నుండి బయలుదేరిన తర్వాత అది అసన్సోల్, రాణిగంజ్ ప్రాంతం, వారణాసి, మొఘల్సరాయ్ (ఇప్పుడు DDU), అలహాబాద్ (ఇప్పుడు ప్రయాగ్ రాజ్), కాన్పూర్, ఆగ్రా, తుండ్ల, ఢిల్లీ వంటి ప్రధాన స్టేషన్లలో ఆగింది.
1941లో నేతాజీని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం కోల్కతాలో (అప్పటి కలకత్తా) గృహ నిర్బంధంలో ఉంచింది. దేశ స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో ఆయన కీలక పాత్ర పోషించారు. బ్రిటిష్ వారు ఆయనను ఒక పెద్ద ముప్పుగా భావించారు. అయితే జనవరి 16వ తేదీ రాత్రి నేతాజీ ఒక ప్లాన్ ప్రకారం పఠాన్ వేషంలో వెళ్లాడు. ఆయన తన ఇంటి నుండి బయలుదేరి తన డ్రైవర్తో కలిసి గోమోహ్ స్టేషన్కు చేరుకున్నాడు. ఆయన ఇంటి బయట ఉన్న పోలీసులు ఆయనను గుర్తించలేకపోయారు. అక్కడి నుంచి ఆయన హౌరా నుండి ఢిల్లీకి ప్రయాణిస్తున్న కల్కా మెయిల్ ఎక్కారు.
ఢిల్లీ చేరుకోవడం ఎలా
నేతాజీ ఫస్ట్ క్లాస్ కంపార్ట్మెంట్లో కూర్చున్నారు. జనసమూహాన్ని, భద్రతా తనిఖీలను తప్పించుకుని ఢిల్లీ చేరుకున్నాడు. అక్కడి నుండి జర్మనీ, జపాన్లకు ప్రయాణించి, ఆజాద్ హింద్ ఫౌజ్కు పునాది వేశాడు. ఈ ప్రయాణం భారతదేశ స్వాతంత్ర్య పోరాట గమనాన్ని శాశ్వతంగా మార్చివేసింది.
అదే పేరుతో రైలు ఎంతకాలం నడిచింది?
1866 నుండి 2021 వరకు ఈ రైలు కల్కా మెయిల్ పేరుతో నడిచింది. తరతరాలుగా ప్రజలు ఈ కల్కా మెయిల్లో ప్రయాణించారు. 2021లో నేతాజీ సుభాష్ చంద్రబోస్ 124వ జయంతి సందర్భంగా భారత రైల్వేలు ఈ చారిత్రాత్మక రైలుకు “నేతాజీ ఎక్స్ప్రెస్” అని పేరు మార్చాయి.
అది ఎంత దూరం కవర్ చేస్తుంది?
ప్రస్తుతం రైలు నంబర్ 12311/12312 నేతాజీ ఎక్స్ప్రెస్ హౌరా- కల్కా మధ్య ప్రతిరోజూ నడుస్తుంది. ఇది 25-26 గంటల్లో దాదాపు 1,700 కిలోమీటర్ల దూరాన్ని కవర్ చేస్తుంది. దీనికి AC, స్లీపర్, జనరల్ కోచ్లు ఉన్నాయి.
ఈ రైలు ఎన్ని స్టాప్లు ఉన్నాయి?
నేడు ఈ రైలు మొత్తం 41 స్టాప్లను కలిగి ఉంది. హౌరా జంక్షన్ నుండి ప్రారంభమై, బుర్ద్వాన్ జంక్షన్, దుర్గాపూర్, అసన్సోల్ జంక్షన్, ధన్బాద్ జంక్షన్, గోమోహ్, NSC బోస్ జంక్షన్, గయా జంక్షన్, D.D. ఉపాధ్యాయ జంక్షన్, ప్రయాగ్రాజ్ జంక్షన్, కాన్పూర్ సెంట్రల్, తుండ్ల జంక్షన్, ఘజియాబాద్, ఢిల్లీ, పానిపట్, కురుక్షేత్ర, అంబాలా కాంట్, చండీగఢ్ వంటి ప్రధాన స్టేషన్ల గుండా కల్కా చేరుకుంటుంది.
